نقش گفتاردرمانی در اوتیسم: راهی به سوی ارتباط مؤثر
اختلال طیف اوتیسم (ASD) یکی از چالش‌برانگیزترین اختلالات رشدی است که بر ارتباط، تعامل اجتماعی و رفتار کودک تأثیر می‌گذارد. یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که کودکان اوتیسم با آن درگیر هستند، مشکلات زبانی و ارتباطی است. در این مسیر، گفتاردرمانی به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌های توانبخشی شناخته می‌شود.
گفتاردرمانی چیست؟
گفتاردرمانی به مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و تمرین‌ها گفته می‌شود که به بهبود زبان، گفتار، درک کلمات و مهارت‌های اجتماعی-ارتباطی کمک می‌کند. هدف گفتاردرمانگر این است که به کودک اوتیسم کمک کند معنا‌دارتر و مؤثرتر با دیگران ارتباط برقرار کند.
نقش گفتاردرمانی در کودکان اوتیسم
1. تقویت مهارت‌های زبانی
کودکان اوتیسم ممکن است در یادگیری کلمات، ساختن جمله و فهم زبان مشکل داشته باشند. گفتاردرمانگر با روش‌های گوناگون (بازی‌درمانی، تصاویر، داستان‌سرایی) به کودک کمک می‌کند که واژگان بیشتری یاد بگیرد و آن‌ها را در زندگی روزمره به کار ببرد.
2. آموزش مهارت‌های ارتباطی جایگزین
برخی کودکان اوتیسم ممکن است قادر به صحبت کردن نباشند یا گفتار بسیار محدودی داشته باشند. در این موارد، گفتاردرمانی می‌تواند روش‌های جایگزین مثل تصاویر (PECS)، زبان اشاره یا ابزارهای ارتباطی الکترونیکی (AAC) را آموزش دهد تا کودک بتواند نیازها و احساسات خود را بیان کند.
3. بهبود مهارت‌های اجتماعی
ارتباط فقط گفتن کلمات نیست؛ بلکه شامل شروع مکالمه، پاسخ دادن به دیگران، برقراری تماس چشمی و درک نوبت در مکالمه است. گفتاردرمانی با تمرین‌های خاص، به کودک می‌آموزد که چطور با دیگران ارتباط مؤثر برقرار کند.
4. کاهش رفتارهای ناسازگار
گاهی رفتارهای ناسازگار (مثل جیغ زدن یا پرخاشگری) به دلیل ناتوانی در بیان نیازها رخ می‌دهد. وقتی کودک یاد می‌گیرد که نیازهایش را با گفتار یا ابزارهای ارتباطی بیان کند، این رفتارها نیز کاهش پیدا می‌کند.
نقش خانواده در موفقیت گفتاردرمانی
نقش خانواده در موفقیت گفتاردرمانی بسیار حیاتی است. همکاری والدین با گفتاردرمانگر و تمرین مداوم در خانه باعث می‌شود کودک سریع‌تر پیشرفت کند. گفتاردرمانگر به خانواده آموزش می‌دهد چگونه در خانه مهارت‌های آموخته شده را تمرین کنند.
تهیه و تنظیم: فرزانه رستمی
کارشناس گفتاردرمانی مرکز جامع اوتیسم دانشگاه علوم پزشکی تبریز
منبع :
American Speech-Language-Hearing Association (ASHA) ASHA (2022). Autism Spectrum Disorder .
دسترسی در:
https://www.asha.org/public/speech/disorders/Autism/