برنامه Son-Rise
یکی از رویکرد های درمان اختلال طیف اوتیسم با تمرکز بر تعامل اجتماعی، برنامه son-rise است. این رویکرد رشدی بر نگرش مثبت و مسئولانه والدین نسبت به تعامل با فرزندشان تأکید دارد (ویلیامز، 2001؛ اوبراین، 2013). از سه بخش تشکیل شده است؛ در دو بخش اول، خانواده‌ها و درمانگران با نحوه عملکرد برنامه، اصول و تکنیک‌ها و همچنین مراحل اساسی برنامه، روش‌ها و چالش‌های خاص آشنا می‌شوند. بخش آخر یک مداخله فشرده توسط پزشک است که 40 ساعت در یک هفته طول می کشد (Houghton et al, 2013). این رویکرد برای ترویج تعامل اجتماعی خودانگیخته و با شروع کودک با درمانگر یا والدین به عنوان تقلید کننده موازی فعالیت های کودک استفاده می شود (Otero et al, 2015).
جلسات هدایت شده توسط کودک، تعامل فشرده و عدم هدایت این رویکرد، ویژگی های اصلی رویکرد تحت رهبری کودک مانند برنامه Son-Rise است. جلسات درمانی Son-Rise مستقیماً توسط درمانگر یا والدین هدایت نمی شود. با این حال، آنها معمولا اتاق بازی را طراحی می کنند و وسایل بازی را انتخاب می کنند (تامپسون و جنکینز، 2016).
کودک قرار است به طور مؤثر در درمان شرکت کند و جلسات را در نهایت هدایت نماید (ویلیامز، 2001؛ اوبراین، 2013).
آموزش خانواده یکی دیگر از اجزای اصلی این برنامه است. والدین در این بخش یاد می‌گیرند که چگونه به نیازهای فرزندشان در زمان مناسب پاسخ دهند. درمانگر یا والدین در شرایطی از حرکات کلیشه‌ای کودک تقلید می‌کنند، اما هرگز از این حرکات به‌صورت مستقیم استفاده نمی‌کنند. در عوض، تلاش می‌کنند که کودک را وادار به شروع تعامل کنند (ویلیامز، 2001).
مطالعات روی رویکردهای کودک محور نتایج امیدوارکننده ای را در بهبود مهارت های اجتماعی در کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم نشان داده است (کوگل و همکاران، 1987؛ نوریس و هافمن، 1990؛ ویلیامز، 2001). فقدان تحقیقات تجربی در مورد اثربخشی برنامه Son-Rise وجود دارد. با این حال، برخی از مطالعات اولیه نشان داده اند که Son-Rise می تواند تعامل اجتماعی را در کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ارتقا دهد (دیویس، 2006؛ هاتون و همکاران، 2013؛ تامپسون و جنکینز، 2016). تامپسون و جنکینز فاش کردند که کودکانی که درمان خانگی با شدت بالا دریافت کردند، بهبود قابل توجهی در ارتباطات، اجتماعی بودن، و آگاهی حسی و شناختی خود نشان دادند (تامپسون و جنکینز، 2016).
هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر برنامه Son-Rise بر تعامل اجتماعی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم بود. نویسندگان این فرضیه را مطرح کردند که کودکان در گروه مداخله در مهارت‌های تعامل اجتماعی خود پیشرفت خواهند کرد.
این مطالعه یک کارآزمایی بالینی تصادفی با طرح پیش آزمون/ پس آزمون بود.
شرکت کنندگان
در این پژوهش که در سال 1396 انجام شد، کودکان 4 تا 6 ساله با اختلال طیف اوتیسم که به مرکز کاردرمانی توانش و مرکز توانبخشی رشد رشد تهران مراجعه کرده بودند، شرکت کردند. بر اساس نمونه گیری در دسترس، 50 نفر از والدین با کودکانی که در لیست انتظار مراکز قرار داشتند، تماس گرفته شد و از آنها پرسیده شد که آیا در مطالعه شرکت خواهند کرد یا خیر. در مجموع هشت نفر پاسخ ندادند و 12 نفر رد کردند زیرا گفتند که این روش خیلی طولانی است و نمی توانند برنامه های دیگر خود را لغو کنند.
ترجمه و تنظیم: زهرا یوسفی، کاردرمانگر مرکز اتیسم
منبع:
The Son-Rise Programme: an intervention to improve social interaction in children with autism spectrum disorder