حافظه ی بینایی چیست و معرفی چند فعالیت برای بهبود آن
حافظه ی بینایی یا حافظه ی توالی بینایی، توانایی بخاطر سپردن آنچه دیده ایم و همچنین به یاد آوردن تصاویر بینایی اشیاء، اشکال، سمبل ها و حرکات هم بصورت مجزا و هم بصورت متوالی است. حافظه ی بینایی باید اطلاعات ذخیره شده را سازماندهی کند تا بتواند فرآیند یادآوری را تسریع بخشد. این فرآیند به تمرکز، توجه، انگیزش مناسب، مشاهده ی دقیق و سرعت عمل نیاز دارد.
حافظه توالی بینایی، مهارتی پایه ای برای یادگیری بوده و ارتباط تنگاتنگی با دیگر اشکال حافظه (شنوایی،لامسه و حرکت) دارد.
ترتیب حروف در کلمات، و کلمات در جمله ها، بخشی از فرآیند رمزیابی بینایی در خواندن و همچنین فرآیند رمز گذاری در نوشتار است.
بنابراین مشکلات کودکان در خواندن و نوشتن ممکن است ناشی از اختلال در حافظه توالی بینایی باشد.
کودکانی که در حافظه ی بینایی دارای اختلال هستند، ممکن است در موارد زیر با مشکل مواجه شوند:
۱. بازی با وسایل ساختنی، الگو برداری، ساختن ماکت، تکمیل پازل
۲. یادگیری و تصور کردن الگوهای نوشتاری و شکل حروف
۳. بخاطر سپردن توالی دیداری و الگوهای کاری و بیاد آوردن اطلاعاتی که اخیرا یاد گرفته اند
۴. مرتب نمودن تصاویر برای داستان گویی
۵. تطبیق حروف و اعداد، یادداشت برداری از روی تابلو یا کتاب
۶. ریاضیات - بیاد آوردن اشکال اصلی، ترتیب اعداد، روشهای حل مسائل و یادگیری جدول ضرب
۷. بخاطر سپردن و انجام توالی حرکات در فعالیتهای فیزیکی، بازیها، رقص؛ اغلب بنظر میرسد که از همبازیهایشان جا مانده اند.
فعالیتهایی برای بهبود حافظه بینایی:
* تمرین پوشیدن لباسها در یک توالی صحیح؛ از آموزشهای تصویری استفاده کنید
* از روشها و دستورالعملهای تصویری استفاده کنید و فعالیتهایی که روزانه باید انجام شود مرور کنید. کودک را تشویق کنید تا اتفاقات روزانه را به تصویر بکشد یا از یادداشت های روزانه برای مرور اتفاقات بهره بگیرد.
* بازیهای تقویت کننده حافظه (بااستفاده از اشیا، اعداد، حروف و اشکال)
* از کودک بخواهید از پنجره بیرون را نگاه کند و سه چیزی را که دیده است بیاد آورد.
* یکی از وسایل کودک را پنهان کنید و از او بپرسید "چه چیزی گم شده؟"
* از کودک بخواهید تا لباسی را که دوستش پوشیده توصیف کند.
* مسیری با مانع درست کنید و از او بخواهید ترتیب آنرا بیاد آورد و تکرار کند. توالیهای حرکتی را بصورت فشرده تمرین کنید.
* نسخه برداری از الگوها بااستفاده از مهره ها، آجرها، فلشها، لگو ها و... ترتیب آنها را بهم بزنید و از کودک بخواهید دوباره آنرا مرتب کند، کشیدن و کپی کردن توالی تکراری تصاویر و داستانها
* در زمانی کوتاه اشیایی را به کودک نشان دهید و سپس آنرا مخفی کنید و از کودک بخواهید توالی اشیا را بیاد آورد.
نکته: هنگامیکه بصورت انفرادی با کودک کار میکنید اطمینان یابید حافظه ی بینایی و نه حافظه ی شنیداری او را تقویت میکنید.
درصورت لزوم به کودک اجازه دهید از آموزشهای جسمی (ترسیم کردن با انگشت یا لمس جسمی) استفاده کند.
جمع آوری و خلاصه شده از کتاب:
Building blocks for learning occupational therapy approach
تهیه و تنظیم مطلب: هانیه تقی زاده
کاردرمانگر مرکز جامع اوتیسم دانشگاه علوم پزشکی تبریز