آموزش واژگان دستوری به کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم
بخش اول (صفات)
آموزش صفات به کودک طبیعتا بعد از یادگیری اسامی و افعال خواهد بود.
مهم است که درک کنید که کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است احساسات را به طرزی غیر معمول تجربه کنند. بطور مثال، بویی که ممکن است برای شما "خوب و خوشایند" باشد شاید برای کودک "گند و مزخرف" است. پس برای آموزش صفات، مهم است آگاه باشید که کودک چگونه به یک حس خاص پاسخ می دهد و برچسب درستی را برای واکنش کودک به کار ببرید. به یاد داشته باشید که هنگام آموزش صفات؛ ما می توانیم درخواست تغییرات محیطی - از طریق بیان اینکه چگونه رویدادها را تجربه می کند - به کودک بیاموزیم. مثلا همانگونه که یک بزرگسال عبارت "سردمه" را برای درخواست غیر مستقیم جهت زیاد کردن دمای وسیله گرمایشی به کار می برد، کودک می تواند یاد بگیرد که بگوید: "خیلی بلند!"؛ به عنوان درخواستی از اطرافیان که کمتر سر و صدا کنند. این موضوع به کودک کمک می کند تا بر روی محیطش کنترل بیشتری داشته باشد و ممکن است نیاز به رفتارهای منفی را، وقتی کودک نمی تواند از طریق دیگری ارتباط برقرار کند، کاهش دهد.
وقتی می خواهیم صفت خاصی را افزایش دهیم باید دو شیئی را برای آموزش انتخاب کنیم که فقط در همان ویژگی تفاوت داشته باشند، مثلا یک توپ قرمز بزرگ و یک توپ قرمز کوچک
پاسخ های دریافتیِ شامل صفات (مثلا مدادِ دراز)، می توانند موقع جمع کردن اسباب بازی ها یا زمانی که یک شیء برای تکمیل یک فعالیت مورد نیاز است، آموزش داده شوند. بطور مثال، آموزش دهنده ممکن است موقع خشک کردن دست "حوله ی بزرگ" درخواست کند یا وقتی که مشغول جمع کردن اسباب بازی هاست، از کودک بخواهد "ماشین کوچک" را پیدا کند (این در صورتی ست که اندازه های مختلفی از ماشین موجود باشد).
همچنین نویسنده معتقد است که ابتدا باید برچسب گذاری صفات را آموزش داد و سپس به سراغ ترکیبِ آن با سایر انواع لغات رفت. مثلا، اول کودک باید معنی و برچسب گذاری سرد/گرم را یاد بگیرد و سپس می توانیم از او بپرسیم: چیزی که سرده چیه؟ جواب: بستنی.
در نهایت، کودک باید بتواند فرا زبانی پاسخ هد. مثلا وقتی از او می پرسیم: "چایی چه حسی داره؟" در حالی که چایی در محل حاضر نیست، کودک بتواند بگوید "داغ".
در مورد اینکه آیا آموزش صفات باید ضرورتا با متضادشان باشد یا نه، اختلاف نظر وجود دارد. نویسنده معتقد است که این کار می تواند صورت گیرد اما "ضروری نیست"، و گاها بعضی صفات مانند "آتشین" متضادی ندارند.
در پائین، یکسری ایده برای ترکیب اشیا و فعالیت های لذت بخش همراه با آموزش صفات موجود است:
- خشک/ خیس و شنِ بازی با رنگ های مختلف
- سخت،سفت/ نرم،لطیف و توپ با رنگ های مختلف
- بلند/کوتاه و روبان با رنگ های مختلف
- لاغر/ چاق، بزرگ/ کوچک، بلند/کوتاه، سخت/نرم و اشکالی از شخصیت های مورد علاقه در تلویزیون و کتاب، حیوانات مورد علاقه
- دماهای مختلف و آب هنگام حمام کردن یا شستشوی دست
- رنگ های مختلف و مدادشمعی، ماژیک، کاغذ
نکته ی مهم دیگر این است که باید طیف مختلف یک صفت را آموزش دهید. مثلا وقتی "قرمز" را آموزش می دهید، انواع صورتهای آن را آموزش دهید تا از تعمیم دهی ِ کودک مطمئن شوید. همچنین وقتی مفاهیم مربوط به اندازه را آموزش می دهید، مطمئن شوید که این مساله را نیز آموزش خواهید داد که یک شیء ممکن است در کنار شیئی دیگر "بزرگ" نامیده شود ولی در مقایسه با شیئی دیگر، "کوچک" باشد. (نسبی بودن)
ما آموزش صفات را با مقایسه ی دو شیء با حداکثرِ تفاوت شروع می کنیم و به تدریج این تفاوت را کاهش می دهیم.
مثلا:
1) بزرگ
2) بزرگ، بزرگ تر
3)بزرگ، بزرگ تر، بزرگ ترین
این مطلب ادامه دارد...
منبع: Letstalksls.com
تهیه و تنظیم مطلب: رها شاهرخی
گفتاردرمانگر مرکز جامع اوتیسم دانشگاه علوم پزشکی تبریز