هفت نکته آموزشی در مورد آموزش های مربوط به توالت در کودکان مبتلا به اوتیسم
1 - از تصاویر یا جملات ساده و واضح استفاده کنید.
به عبارتی برای درک کودک از آن چیزی انتظار دارید از تصاویر ساده و واضح برای آموزش تصویری استفاده کنید و همینطور در صورت توانایی کودک در خواندن از تصاویر متنی به صورت جملات کوتاه و ساده استفاده کنید.
مثال بجای جمله ی "آیا الان وقت دسشویی رفتنه؟"، از جمله ی "وقته دستشویی رفتنه؟"استفاده کنید.
2 - زمان از پوشک گرفتن را به تاخیر نیندازید!
کودکتان را به محض امکان از پوشک بگیرید. این مسئله مرحله ی نگران کننده ای برای اکثر والدین است. بهتر است با آن رو به رو شویم، پوشک های مدرن، جذب بسیار خوبی دارند. در نتیجه فرزندتان حتی ممکن است متوجه دفع ادرار خود نشود. پوشاندن شورت به کودکتان کمک می کند تا با حالت ناراحت کننده ی خیسی روی پوستش مواجه شود.
3 - در هنگام خرابکاری (خیس کردن) خرده گیری نکنید.
وقتی کودک شما جایش را خراب می کند، بحث کردن، تحقیر کردن، دادخواست، عصبی شدن یا هر صدای بلند دیگری، می تواند اتفاق افتاده را تقویت کند و تکرار آن را در پی داشته باشد، پس این رفتارها را به حداقل برسانید. در عوض، با یادآوری مختصر به کودک بگویید که انتظار دارید دفعه ی بعد برای این کار از توالت استفاده کند. سپس شستن و تمیز کردن محل خراب کاری را نیز در حد امکان با کمترین هیاهو و بحث انجام دهید. توجه و انرژی خود را معطوف کنید به زمانی که کودکتان از توالت استفاده یا تلاش به استفاده از آن می کند.
4 - برای آموزش و یادگیری رفتارهای مورد نظر، پاداش دهید.
برخی از فعالیت ها و چیزها مانند اسباب بازی یا فعالیت های کوچک را که باعث به هیجان آمدن کودک می شود شناسایی کنید و آنها را به طور اختصاصی برای پاداش دادن به موفقیت های فرزندتان در مورد توالت رفتن استفاده کنید . اگر او نتواند به هیچ طریق از این پاداش ها کسب کند، شانس دستیابی کودک به موفقیت در تلاش مضاعف و بیشتر است.
دادن پاداش به صورت سریع پس از رفتارمثبت وصحیح کودک درهنگام انجام توالت شماره "یک" یا "دو" بسیارمهم است. دراین مورد تاخیر نکنید. محققان به این نتیجه رسیدند که تحویل سریع پاداش، تمایل و سرعت کسب مهارت کودک را افزایش می دهد. آموزش های تصویری را فراموش نکنید. به عنوان مثال، می توانید تصویری از پاداش را در برنامه آموزش توالت کودک خود بگنجانید. یا از یک وایت برد (صفحه) "ابتدا-سپس" استفاده کنید. بدین صورت که "ابتدا از توالت استفاده کن و سپس پاداش خود را دریافت کن." در مراحل اولیه آموزش، هر موفقیت کوچک را پاداش دهید. حتی با دفع مقدارکمی ادرار.
5 - برای برقراری ارتباط از پاداش استفاده کنید.
اغلب، جوایز می توانند به شما برای ایجاد ارتباط در جهت انتظارات خود از فرزندتان کمک کند. مخصوصا برای کودکانی که در درک قانون "ابتدا-سپس" مشکل دارند، این امر مهم می باشد. به عنوان مثال "اگر در توالت بشینی، می تونی 5 دقیقه با تبلت بازی کنی." امکان دارد او در صورت افزایش دفعات موفقیت و گرفتن پاداش، بهتر عمل کند. موارد زیر را امتحان کنید:
روزهای که هر دو در خانه هستید، مایعاتی را که او می نوشد افزایش دهید. این روش هنگامی که کودک خود را توالت میبرید شانس یک ادرار موفق را بیشتر میکند و حتما به کودک پاداش بدهید، حتی اگر یک قطره ادرار کرد.
الگوی های خرابکاری کودک خود را زیر نظر داشته باشید. در این روش می توانید با یادداشت کردن به زمان و مکان هر خرابکاری، در چند روز دسترسی پیدا کنید. درابتدا یک الگوی دفع را مشاهده خواهید کرد. به عنوان مثال، ممکن است متوجه شوید که او اغلب بعد از نوشیدن یک لیوان آب، شیر یا نوشیدنی های دیگر اغلب حدود 30 دقیقه دیگر ادرار می کند. از این اطلاعات می توانید برای برنامه ریزی نوبت های رفتن به سرویس بهداشتی کودک استفاده کنید.
به خاطر بسپارید دادن پاداشها به صورت فوری و مداوم باعث می شود که فرزند شما بین عمل دفع و دریافت پاداش بهتر و سریع تر ارتباط برقرار کند.
6 - ارتباطات فرزند خود را تقویت کنید.
برای کودکانی که توانایی محدودی در گفتار دارند، کمک به آنها برای نشان دادن نیاز به استفاده از توالت مساله ای مهم است. وقتی که کودک را برای دستشویی کردن به طور مداوم به سرویس بهداشتی می برید، زمان آن رسیده است که یک روش ساده را به او یاد دهید تا کودک در زمان نیاز به توالت ،خود به شما اطلاع بدهد.
برای یادگرفتن این مورد در نظر داشته باشید که او را به استفاده از کارت های آموزش تصویری مانند تصویر توالت تشویق کنید. کارت را به حلقه کمربند یا دکمه پیراهن او وصل کنید تا بتواند به راحتی به آن اشاره کند. یا اگر فرزند شما می تواند از یک وسیله ارتباطی کمکی (مثل زنگ) استفاده کند، می توانید تصویری از توالت را روی آن بزنید تا کودک با فشار دادن آن یک نشانه شنیدنی به شما بدهد.
در حالت ایده آل، شما می خواهید وقتی کودک احساس می کند مثانه اش پر است، از این نشانه ها استفاده کند. استفاده از این روش به شما کمک می کند تا فاصله زمانی دستشویی بردن ناخواسته کودک، رفته رفته بیشتر و دفعات بردن کمتر شود. درعبارتی دیگر، برای متوجه شدن کودک از پر شدن مثانه و درک احساس آن باید به او زمان بدهید تا یاد بگیرد که مثانه پر چه احساسی دارد - و سپس کودک با خالی کردن مثانه احساس آرامش و راحتی را در توالت تجربه می کند. همانطور که همه می دانیم، این
احساس آرامش به عنوان تقویت می تواند پاداش "طبیعی" برای استفاده از توالت باشد.
وقتی مثانه کودک بیش از حد پر شده باشد ممکن است نشانه های بارزی مانند لرزیدن، سفت کردن خود و یا سرو صدا کردن را مشاهده کنید ولی گاها کودک با نشانه های کوچکی مانند نگاه مشتاقانه و یا به طرف توالت رفتن هم قصد دستشویی کردن دارد که شما باید حساس باشید و هرگونه نشانه رفتاری را در کودک خود در جهت تقویت ارتباط پاداش دهید.
7 - در صورت نیاز، از مشاوره متخصصین کمک بگیرید.
اگر علی رغم تلاش های شما مشکلات آموزش دستشویی پابرجا هستند، امیدواریم در گرفتن مشاوره ی خصوصی از یک رفتاردرمانگر اوتیسم یا متخصصان دیگر تردید نکنید.
منبع : https://www.autismspeaks.org
تهیه و تنظیم مطلب: سهند برومند
روانشناس بالینی مرکز جامع اوتیسم دانشگاه علوم پزشکی تبریز