مداخلاتی برای بهبود ارتباط (قسمت سوم)
در بخش پایانی مطلب قبلی، درباره ی "استراتژی های اجتماعی-کاربرد شناختیِ مبتنی بر تکامل" صحبت کردیم. اصول مرزی این گروه از رویکر ها عبارتند از :
* دنبال کردن توجه کودک، به کودک اجازه دهیم تا سمت و سوی تعامل و استفاده از متریال را انتخاب کند.
* استفاده از توالی طبیعی تکامل ارتباطی بهترین راهنما برای اطمینان از اهداف مداخله است.
* فراهم آوردن فرصت های زیاد برای کودکان ASD که در فعالیت های مشابهِ فعالیت های همسالان طبیعی شان( به لحاظ تکاملی) دخیل شوند، با این باور که این ها (کودکان طبیعی) بهترین زمینه برای یادگیری مهارت های اجتماعی و ارتباطی است.
* فرصت های یادگیری (لحظات قابل آموزش) که به طور طبیعی در سمت و سوی تعاملات رخ می دهد باید استفاده شوند، نه اینکه به یک کوریکولوم از پیش تعیین شده تکیه کنیم. مداخله به زمینه ی روتین های طبیعی روزانه برده می شود، مانند حمام کردن، لباس پوشیدن و غذا خوردن.
* هدف گرفتن اهداف عملکردی برای مداخله، رفتار های هدف گرفته شده باید برای فعالیت های روزانه و معنی دار در طیف وسیعی از زمینه ها، ورای آن زمینه ای که مهارت در آن آموخته شده است، کاربرد داشته باشد.
* استفاده از نقش پیش شرط ارتباط غیر کلامی، شامل ژست، سمت نگاه، صدا سازی و سایر مقاصد غیر صوتی در تکامل زبان
Floor Time
مدل تکاملی- تفاوت فردی- مبتنی بر ارتباط (DIR) که عموما “floor time” به آن اطلاق می شود، تکامل ارتباط نمادین و تعاملی را در بازی و هیجان مشترک(به اشتراک گذاشته شده) هدف قرار می دهد. والدین برای تامین جلسات متعدد و روزانه ی floor time” آموزش داده می شوند که در آن، بزرگسال هدایت کودک را دنبال می کند، درباره ی فعالیت های کودک نظر می دهد و فرصت های زیادی را هم برای اعمال متقابل و هم چالش ها و موانعی را برای گسترش دادن ظرفیت کودک فراهم می کند. این شیوه، "چرخه هایی از ارتباط" را به کار می گیرد که در آن فرد بزرگسال هدایت کودک را با توجه به چیزهایی که کودک به آن ها علاقه نشان می دهد و سپس کودک را به تعامل با شیء درخواستی به طرق پیچیده تر و چالش برانگیزتر، دعوت می کند.
مداخله ی تکامل ارتباطی(RDI)
گوتشتاین و شیلی برنامه ای را ارائه داده اند که در آن والدین برای انتقال احساسات آموزش داده می شوند. در RDI، طیف وسیعی از استراتژی ها به والدین آموزش داده می شود که با استفاده از آن ها فرصت های
چهارچوب بندی شده ای برای کودکشان فراهم کنند که آن ها بتوانند به شکل انعطاف پذیرتری به فعالیت های چالش برانگیز و غیر قابل پیش بینی در روتین های روزانه پاسخ دهند. ارائه دهندگان این رویکرد (گوتشتاین، بورگس و مانتفورت) کاهش علائم مرتبط با اوتیسم و رفتن به مدرسه ی عادی را در یک مطالعه ی کنترل نشده بین 16 بچه ی 3 تا 9 ساله که در دو سال فالو شده اند، گزارش می کنند.
More Than Words
یک برنامه ی کودک محور دیگر توسط ساسمن ارائه شد. در این شیوه، معلمین و والدین آموزش می بینند که با فراهم آوردن درونداد غنی، تصادفی و محرک، تکامل زبان را در کودکانی با طیفی از ناتوانی ها تسهیل کنند. در کل، بیشترِ تمرکزِ رویکرد More Than Words در اوتیسم، روی آموزش به والدین و معلمین کودکان پیش دبستانی ASD، برای بهبود ارتباط و مهارت های اجتماعی درونِ فعالیت های عادی کودک در روز است.
استراژی های ارتباط افزاینده و متناوب
برای کودکان ASD با تاخیر شدید در تکامل گفتار، معمولا شیوه های ارتباطی متناوب معرفی می شوند. این استراتژی ها که معمولا به عنوان AAC شناخته می شوند، گزینه های غیر صوتی را برای ارتباط فراهم می آورند؛ و در اصل برای این گسترش یافته اند که به افرادی که با موانع شدید حسی حرکتی برای تولید گفتار رو به رو هستند، کمک کنند. اولین اصل این رویکرد این است که همه ی کودکان نیاز دارند که ارتباط برقرار کنند، و اگر گفتار وجود ندارد، ارتباط منتظر بهبود آن نمی ماند. در عوض، شیوه های دیگری به کودک برای ابراز مقاصدش، آموزش داده می شود. در زیر مثال هایی از شیوه های AAC که در کودکان ASD استفاده می شود، ذکر شده است :
1) زبان اشاره : این شیوه هم در کودکانی با ASD که صحبت نمی کنند، استفاده می شود. سیل و بونویلیان گزارش کردند که اکتساب نشانه ها به توانایی های حرکات ظریف وابسته است، پس کودکانی با سطوح پائین تکامل حرکات ظریف، احتمالا از این شکل AAC سود نخواهند برد. گلدشتاین طیفی از مطالعات را که در آن ها این نشانه های دستی با گفتاری که به آن "ارتباط جامع(TC)" گفته می شود مرور کرد و نتیجه گرفت که TC می تواند برای آموزش ذخایر واژگان اولیه –هم درکی و هم بیانی- موثر باشد. لورد و مک گی با این قضیه مخالف هستند. با وجود اینکه نشانه ها شاید کودک را برای انتقال به اولین کلمات حمایت کنند، آن ها معمولا یک ورود به سیستم زبانیِ کاملا عملکری نیستند. نشان داده نشده است که استفاده از نشانه ها مانع تولید گفتار شوند، اما حداقل یک مطالعه نشان می دهد که نشانه ها، تکامل گفتار را سرعت نمی بخشند.
این مطلب ادامه دارد ...
منبع :
تهیه و تنظیم مطلب : رها شاهرخی
گفتار درمانگر مرکز جامع اوتیسم دانشگاه علوم پزشکی تبریز