ارتباط کاربردی
این روش یک نوع برقراری ارتباط غیر کلامی است که برای کودکانی که شاید نتوانند نیازهای خود را بیان کنند و به این علت رفتار ناسازگارانه نشان می دهند مناسب است و همجنین می تواند پایه های رشد گفتار را فراهم کند.
برای انجام این روش، کودک باید قادر به تطابق اشیای یکسان باشد.
مرحله یک (انتخاب) :
حداقل دو چیز به کودک ارائه دهید و از او بپرسید: "چه می خواهی؟" موردی که انتخاب می کند را به او بدهید و باقی موارد را حذف کنید. قبل از ارائه ی مجدد گزینه ها، مدتی صبر کنید تا این فاصله ی زمانی و وقفه ی پیش آمده پیامدی منفی برای انتخاب نادرست کودک باشد. اگر کودک ناامید از به دست آوردن آنچه می خواهد شد، او را ترغیب کنید تا چیزی را که می خواهد، نشان دهد.
مرحله دو-یک (انطباق تصاویر با اشیاء) :
این مرحله را پس از تکمیل مرحله ی اول شروع کنید. حداقل دو چیز را جلوی کودک روی میز قرار دهید. تصویری را به او نشان دهید و بگویید:" بگذار پیش مشابه اش ." اگر نیاز است او را ترغیب کنید. مقدار جزئی از موردی که انطباق داده است را به عنوان مشوق در اختیارش بگذارید.
مرحله ی دو-دو(انطباق اشیا با تصویر) :
این مرحله را پس از تکمیل مرحله ی اول شروع کنید. حداقل دو تصویر را جلوی کودک روی میز قرار دهید. یک شیء را به او نشان دهید و بگویید:" بگذار پیش مشابه اش." اگر نیاز است او را ترغیب کنید. مقدار جزئی از موردی که انطباق داده است را به عنوان مشوق در اختیارش بگذارید.
مرحله سه-یک (اشاره به تصویر یک شیء) :
حداقل دو تصویر را جلوی کودک بر روی میز قرار دهید. یک شیء به او نشان دهید(در دستتان و دور از دسترس کودک نگه دارید) و بگویید: "به مشابه اش اشاره کن."
نکته: از انواع جمله بندی ها برای بالا رفتن درک و تعمیم پذیری استفاده کنید.
مرحله ی سه-دو (اشاره به شیء در تصویر) :
حداقل دو شیء را جلوی کودک بر روی میز قرار دهید. تصویری را به او نشان دهید(در دستتان و دور از دسترس کودک نگه دارید) و بگویید: "به مشابه اش اشاره کن."
مرحله چهار (انتخاب یک گزینه از دستور) :
این مرحله را پس از تسلط بر حداقل پنج مورد از مرحله دو و سه شروع کنید. تصویری از یک مورد بسیار مطلوب کودک را روی میز و در دسترس او قرار دهید. برای اینکه تصویر را بردارد و به شما دهد از سرنخ فیزیکی استفاده کنید. بلافاصله نام تصویر را بگویید و با ارائه ی آن به کودک او را تشویق کنید. هر موردی را که کودک لمس کرد، در اختیارش قرار دهید.
همچنین می بایست تصاویری از فعالیت های درون و بیرون خانه نیز به کودک نشان داد. باید بلافاصله به محلی که فعالیت موجود در تصویر واقع شده است رفت و انجام تکلیف را آنجا هدایت کرد. کودک را وادار به انجام کار نمایش
داده شده در تصویر کنید (به عنوان نمونه، خوراکی مذکور را بخورید، به دستشویی بروید، به محل بازی و سمت تاب بروید و غیره). در ابتدا کودک را نزدیک به محل تکلیف نگه دارید. به تدریج فاصله را زیاد کنید و بلافاصله بعد از رسیدن به محل مورد نظر او را وادارید تا تکلیف نشان داده شده در تصویر را انجام دهد.
وقتی پاسخ کودک به تکلیف همواره صحیح است، می توان تعداد تصاویر ارائه شده را افزایش داد. در آغاز یک مورد غیر دلخواه را به عنوان عامل مزاحم نمایش دهید تا بدین ترتیب از انتخاب های معنادار کودک مطمئن شوید. به تدریح تعداد و فاصله ی تصاویر ارائه شده را افزایش دهید. در طول روز تصاویر را به عنوان ابزاری برای بیان علائق و نیازمندی ها در دسترس کودک بگذارید.
مرحله پنج (پیروی از دستور های تصویری) :
از کودک هنگام انجام اعمال مختلف عکس بگیرید. عکس را به او نشان دهید و بگویید :" این کار را انجام بده."
منبع مطلب :
ارمغان، ش.(1398). برنامه ی آموزش گام به گام مهارت ها در کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم. انتشارات ارجمند
تهیه و تنظیم مطلب: رها شاهرخی
گفتاردرمانگر مرکز جامع اوتیسم دانشگاه علوم پزشکی تبریز