اهمیت آموزش توجه اشتراکی به کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم
نقص در ارتباطات اجتماعی بارزترین نشانه ی اختلال طیف اوتیسم می باشد.
وقتی سخن از ارتباط به میان می آید اکثرا جنبه ی کلامی آن را در نظر می گیرند در حالیکه کودکان پیش از شروع گفتار از طریق اشاره، پوسچرهای بدنی و حالات چهره منظور دیگران را متوجه می شوند و از همین طریق منظور خود را بیان می کنند.
کودکانی که فاقد هرگونه گفتار هستند و روش های ارتباط غیر کلامی یا همان زبان بدن را نیز نمی دانند در تفسیر افکار درونی و خواسته ی دیگران یا همان ذهن خوانی مشکل دارند در نتیجه هرگونه فرد یا محیط تازه و یا اتفاقات غیرقابل پیش بینی استرس بزرگی برای کودک محسوب می شود و از طرفی چون نمی تواند احساسات و خواسته های خود را بیان کند دچار سردرگمی و درنهایت پرخاش می شود که معمولا اطرافیان این کودکان را بی تربیت و دارای مشکلات رفتاری می دانند. آموزش روش های ارتباطی غیرکلامی به این کودکان کمک می کند تا هم احساسات و افکار دیگران را متوجه شوند و هم بتوانند احساسات و نیازهای خود را بگونه ای قابل فهم بیان کنند که در نتیجه موجب آرامش و سلامت روان کودک می شود.
چگونه به فرزندم ارتباط غیرکلامی را آموزش دهم؟
- اول از همه با یک کاردرمانگر مشورت کنید ،او با روش ها و بازی های مختلفی می تواند مهارت های ارتباطی غیر کلامی را به فرزندتان آموزش دهد .
1. دست از حدس زدن بردارید!
اکثر اوقات وقتی کودک فاقد گفتار برای برآورده شدن خواسته ش شروع به گریه و یا نق زدن می کند والدین سریعا منظور کودک را حدس زده و آن را برآورده می کنند در نتیجه فرصت هرگونه ارتباط را از کودک سلب می کنند. لطفا کمی صبر کنید و به دنبال نشانه ای از جانب کودک باشید این ارتباط می تواند دست دراز کردن به سمت شی مورد نظر باشد و یا اینکه دست شما را گرفته و به سمت شی دراز کند و یا هر روش دیگری ،بلافاصله پس از مشاهده ی حرکت از جانب کودک شی مورد نظر را به وی بدهید.
2. فرصت انتخاب فراهم کنید.
گاهی با وجود اینکه می دانید منظور کودک دقیقا چیست ،علاوه بر شی مورد نظر کودک یک شی دیگر نیز برداشته و به کودک بگویید این را می خواهی یا این یکی را؟
و سپس منتظر بمانید تا کودک حرکتی از جانب خود نشان دهد.
اگر کودکان نمی داند چگونه خواسته اش را بیان کند و کلافه شده است خودتان دست کودک را گرفته و بر روی شی مورد نظر قرار داده و بگویید بله تو اینو می خوای و سپس شی مورد نظر را بلافاصله به کودک بدهید.
3. اشیا را دور از دسترس کودک قرار دهید.
وقتی اشیا را در بلندی قرار می دهید بگونه ای که کودک دستش به آنها نرسد او مجبور می شود سمت شما آمده و به نحوی وارد ارتباط شود.
4. از پازل ها استفاده کنید!
وقتی تکه های پازل را یکی یکی به کودک می دهید با انگشت به مکان صحیح تکه های پازل اشاره کنید .
سعی کنید اشاره کردن را در فعالیت های روزمره ی مختلفی نظیر تغذیه ،اسباب بازی و یا تفریحات دیگری تکرار کنید و سپس آن را تبدیل به اشاره با انگشت سبابه بکنید.
در نهایت اشاره با چشم را به کودک آموزش دهید.وقتی کودک متوجه شود که از طریق چشم ها نیز می توان منظور را بیان کرد ناخودآگاه ارتباط چشمی افزایش یافته و کودک دفعات بیشتری به چهره ی افراد نگاه خواهد کرد که این خود زمینه ی آشنایی کودک با هیجانات و حالات چهره خواهد شد.
تهیه و تنظیم مطلب:
ناهیده احمدزاده، کارشناس کاردرمانی مرکز جامع اوتیسم دانشگاه علوم پزشکی تبریز