تفاوت بهم ریختگی و قشقرق در اوتیسم
نویسنده مبتلا به اختلال اوتیسم Deborah Lipsky که در بزرگسالی تشخیص اوتیسم گرفته است در کتاب خود From Anexiety to Meltdowns درباره تفاوت بهم ریختگی (Meltdown) و قشقرق (Tanturum) در اوتیسم ذکر میکند که رفتارهایی مانند فریاد زدن، جیغ و داد، پرخاشگری، لگدزدن، گازگرفتن، کوبیدن سر و ... با اینکه رفتارهایی مشابه در قشقرق و بهم ریختگی هستند ولی علل بوجود آورنده آنها کاملا متفاوت و درنتیجه مداخلات هم کاملا متضاد هم است.
در اصل، بهم ریختگی نوعی رفتار غیراختیاری است که در نتیجه انباشتگی محرکهای استرس زا بوجود می آید، این انباشتگی منجر به ایجاد اضطراب و بالا رفتن سطح آدرنالین شده و کودک رفتار جنگ یا گریزازخود نشان میدهد، در این حالت درک و شناخت مختل شده و به توضیحات و توصیه ها و حتی افراد آشنا واکنش نشان نمیدهد، در این سطح آستانه درد بالا رفته، شخص خطر را بخوبی حس نمیکند اولین کار شخص مداخله کننده باید حفظ امنیت و سلامتی کودک باشد. علل افزایش اضطراب و متعاقب آن به هم ریختگی میتوانند محرک های حسی غیرقابل تحمل در محیط و یا علت های شناختی باشند مانند عدم درک تعاملات و صحبتهایی که با او میشود، قابل پیش بینی نبودن رخدادهای روزانه، تغییر از مکانی به مکان یا موقعیت دیگر، وقایع غیر منتظره، ورود به جاهای جدید بخصوص همراه با محرکهای حسی زیاد، متوقف کردن یا تغییر دادن روتین ها و رفتارهای آئینی کودک. زمانی که بهم ریختگی شروع شده باشد متوقف کردن آن کار دشواری است و بهتر است از قبل با شناخت محرکهای استرس زا و با پیش بینی های لازم و با در دست داشتن پلان های مختلف و مناسب و شیوه های آرام سازی از انباشتگی محرکهای استرس زا و در نتیجه ازبروز بهم ریختگی جلوگیری کرد.
درحالیکه، قشقرق رفتاری بوده و شیوه ای کاملا اختیاری و آگاهانه از طرف کودکان با هدف تحت تاثیر قراردادن اطرافیان برای رسیدن به چیزهایی است که کودک میخواهد برسد و میتوان با روشهای اصلاح رفتار آن را اصلاح کرد.
در جای دیگری از کتاب ذکر میشود، در اوتیسم نیاز به قابل پیش بینی بودن رخدادها جزئی از ساختار عصب شناختی ماست. برای ما غیر منتظره بودن وقایع بیشترین اضطراب را ایجاد میکند زیرا درحقیقت باعث احساس عدم کنترل محیط در ما میشود. کارهای روتین و رفتارهای آئینی، تکنیک هایی طبیعی و استراتژی شماره یک ما در مقابله با محرکهای استرس زا و نگرانی در ماست.
ما میدانیم که نمیتوانیم دنیای اطرافمان را کنترل کنیم بنابراین در مقابل وقایع غیرقابل پیش بینی در اطرافمان، کارهای روتین و آئینی برای خودمان درست میکنیم به این صورت ما مالک دنیای ساخته خودمان هستیم و میتوانیم آن را کنترل کنیم چون تغییر نمیکند و قابل پیش بینی است. بهتر است روتین ها و رفتارهای آئینی که بدون ضرر هستند حفظ شوند تا بعنوان تکنیکی برای سازگاری با نگرانی کاربرد داشته باشند.
ترجمه و تهیه شده توسط یکی از مادران مراجع مرکز جامع اوتیسم دانشگاه علوم پزشکی تبریز