معرفی دیگری از خدمات کاردرمانی در اختلالات طیف اوتیسم
کاردرمانی یکی از تخصص‌های مراقبت سلامت می‌باشد و هدف اصلی آن کمک به افراد در جهت کسب استقلال درانجام کارهای روزمره مهم و معنادارشان است. کار در اصطلاح بالینی شامل تمام فعالیت‌هایی است که تمام وقت و انرژی افراد را به خود اختصاص می‌دهد، برای فرد هدفمند، باارزش و معنادار است و به هویت افراد معنا می‌بخشد. کار شامل ۸ حیطه کلی است:
۱) فعالیت‌های روزمره زندگی
۲) فعالیت‌های کارساز روزمره زندگی
۳) خواب و استراحت
۴) تحصیل
۵) شغل
۶) بازی
۷) تفریح
۸) مشارکت اجتماعی
کاردرمانگران برای بهبود عملکرد کاری و افزایش میزان مشارکت، استقلال، کفایت و ایمنی در انجام تمام فعالیت‌های این ۸ حیطه کاری از رویکردهای مختلفی استفاده می‌کنند.
با توجه به شرایط منحصر به فرد هر کودک، مجموعه‌ای از این رویکردها در مداخلات بالینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه اشاره ای به هرکدام از این رویکردها و مدل‌ها خواهد شد:
رویکردها و مدل‌های عمومی مورد استفاده در کاردرمانی کودکان: (با توجه به اینکه اکثر کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم علاوه بر علایم اصلی اوتیسم، همبودی‌های دیگری نیز از خود نشان می‌دهند، تمام رویکردهای مورد استفاده کاردرمانی در این قسمت آورده شده است.)
- مدل شخص-محیط-کار( PEO)
- چارچوب مرجع کاردرمانی (OTPF) و طبقه بندی بین المللی عملکرد، ناتوانی و سلامت(ICF)
- رویکرد پایین-بالا
- رویکرد بالا-پایین
- رویکردهای مبتنی بر توانایی
- تئوری‌های کارکرد شناختی و یادگیری
- رویکردهای بیومکانیکال
- رویکردهای درمان عصبی رشدی
- مدل‌های یادگیری حرکتی
- مدل‌های مداخلاتی بازی اجتماعی
- تئوری‌های اجتماعی شناختی
- رویکردهای شناختی
- مدل تطابق
- رویکردهای وابسته به همسالان
- رویکردهای آموزش مهارت‌های اجتماعی
- تئوری سیستم‌های دینامیک
- رویکردهای تطبیق تکلیف و محیط
- مدل های مربیگری و مشاوره
- رویکرد یکپارچگی حسی کاردرمانی آیرز و استراتژی‌های تعدیل حسی
- تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی( با تاکید بر DTT و PBS)
- مداخلات شناختی-رفتاری
- رویکرد جهت گیری شناختی بر عملکرد شغلی روزانه (CO-OP)
- مدل مبتنی بر رشد، تفاوت‌های فردی و رابطه و فلورتایم
- آموزش تقلید متقابل
- مداخلات ایجاد روابط
- مدل درمان و آموزش کودکان مبتلا به اوتیسم و سایر کودکان دارای ناتوانی ارتباطی
- مدل شروع زودهنگام دنور
- متد میلر
- برنامه سان رایز
- مدل ارتباط اجتماعی، تعدیل هیجانی و حمایت متقابل
- آموزش پاسخ محوری
- درمان با کمک حیوانات
ارزیابی‌ها و مداخلات مورد استفاده در کاردرمانی
کاردرمانگران در ارزیابی کودکان اختلال طیف اوتیسم به صورت کلی بر بررسی عملکرد کاری، نیمرخ کاری و همچنین شناسایی دلیل مشکلات عملکردی شناسایی شده تاکید می‌کنند. ارزیابی‌های جزئی‌تر عموما در حیطه‌های مربوط به مشارکت اجتماعی، مراقبت از خود، عملکرد تحصیلی، بازی، مهارت‌های حرکتی، تکنولوژی کمکی، مقابله با مشکلات رفتاری نیز انجام می‌گیرد. این اطلاعات را می‌توان از طریق مصاحبه با والدین یا مراقب و مشاهده بدست آورد. درمانگر در حین مشاهده، برای موفقیت در درک عملکرد کاری کودک باید از استراتژی‌های اختصاصی استفاده کند تا بتواند معنای رفتارهای غیرعادی کودک را درک کند. ابزارهای مختلفی برای ارزیابی، غریالگری و تشخیص مختص کودکان اختلال طیف اوتیسم ساخته شده است. با توجه به اینکه این ابزارها برای تشخیص علایم و اختلالات ساخته شده‌اند، باید برای تعیین توانایی‌ها و نقاط قوت کودک نیز زمان لازم و کافی اختصاص داده شود.
مداخلات برای حیطه های مختلف کاری:
فعالیت‌های روزمره زندگی و فعالیت های کارساز روزمره زندگی : کودکان اختلال طیف اوتیسم می‌توانند از استراتژی‌های رفتاری، شناختی، حرکتی و حسی برای بهبود تواناییشان در انجام مستقل فعالیت‌های روزمره زندگی و فعالیت‌های کارساز روزمره زندگی بهره ببرند. به علاوه خانواده‌ها با استفاده از مشاوره کاردرمانگران، با استفاده از ساختار و روتین‌های خاص به کودکانشان در انجام موفقیت آمیز این فعالیت‌ها کمک می‌کنند.
تمام این مشکلات راهنمایی‌های خاصی را به والدین و در صورت امکان به طور مستقیم به دندانپزشک ارائه می‌کند.
تحصیل: اختلال طیف اوتیسم اغلب تاثیر ناخوشایندی بر عملکرد تحصیلی کودک دارد، گرچه این کودکان به محیط‌های آموزشی که توسط کادرمانگران مطابق با نیازهای فردی کودکان تطابق داده شده باشد، پاسخ خوبی نشان می‌دهند. تطابقات ممکن است به شکل تغییرات آموزشی، حمایت دیداری، حمایت‌های تکنولوژیکی، حمایت‌های رفتاری، حمایت‌ها و داستان‌های اجتماعی، تطابقات و استراتژی‌های حسی یا حمایت‌های انگیزشی باشد. گرچه معلمان مسئول محتوای آموزشی هستند، کاردرمانگران با استفاده از آنالیز فعالیت اطلاعات ارزشمندی را درباره تطابقات مورد نیاز برای کمک به معلم و حمایت دانش آموز بدست می‌آورند.
بازی: بازی و تقلید حیطه‌های اصلی دچار اختلال در اختلال طیف اوتیسم به شمار می‌روند. روشهای مداخلاتی زیادی مثل floortime(DIR) ، یکپارچگی حسی برای تسهیل بازی توسط کاردرمانگران بکار گرفته می‌شود. همچنین مدل سازی ویدئویی تاثیر مثبتی بر افزایش بازی و برهمکنش با دیگران، شروع بازی، بازی تظاهری متقابل و استقلال در بازی با اسباب بازی‌ها دارد. براساس نتایج بسیاری از مطالعات انجام شده به روش تک نمونه‌ای، مداخله به واسطه همتایان، آموزش تقلید متقابل و به خصوص مدل گروه‌های بازی یکپارچه تاثیر چشم گیری بر مهارت‌های بازی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دارد. کاردرمانگران در درمان اختلالات بازی از مدالیته‌ها و استراتژی‌های مختلفی مختلفی استفاده می‌کنند. این کودکان نسبت به روشهای تقلیدی بهترین پاسخ را نشان می‌دهند.
خواب: کاردرمانگران از ترکیب استراتژی‌های رفتاری و حسی برای حل مشکلات خواب کودکان اختلال طیف اوتیسم که روتین‌های خواب نامنظم دارند استفاده می‌کنند.
ایمنی: کاردرمانگران با استفاده از روشهای حل مساله، آنالیز فعالیت و با استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا، به خانواده‌ها کمک می‌کنند از عهده مشکلاتی مثل فرار کودک از خانه و سایر مسایل مرتبط با ایمنی کودک بربیایند.
تطابق و خودکارآمدی: یکی از نقش‌های مهم کاردرمانگرانی که با کودکان اختلال طیف اوتیسم و خانواده‌هایشان کار می‌کنند، کمک به خانواده برای تطابق با اختلال طیف اوتیسم است. از رایجترین مدل‌های تطابقی مورد استفاده در طی ۲۰ سال اخیر مدل تراکنشی است.
تهیه و تنظیم : طاهره سفیدی - کاردرمانگر مرکز جامع اوتیسم دانشگاه علوم پزشکی تبریز
رفرنس : ترجمه و خلاصه شده از کتاب
occupatipnal therapy for children and adolescents by Jane Case-smith and Jane C.O'Brien