تأثیر متقابل "سخن گفتن مراقبین" و "مشارکت توأم حمایت شده" در کودکان مبتلا و غیر مبتلا به اختلال طیف اوتیسم

تاریخ : شنبه 16 تير 1397

کد 116

تأثیر متقابل "سخن گفتن مراقبین" و "مشارکت توأم حمایت شده" در کودکان مبتلا و غیر مبتلا به اختلال طیف اوتیسم

کودک با سیر تکامل طبیعی تا حدود ۱۳ ماهگی واجد توانایی مشارکت توام به صورت هماهنگ (Coordinated Joint Engagement) می گردد. در این فرآیند که از این پس آن را CJE می نامیم، کودک در هنگام بازی با مراقب خود، جهت نگاه خود را به طور فعال مابین وسیله یا شیی و مراقب تغییر می دهد. قبل از ۱۳ ماهگی، فرآیند مشارکت توأم به صورت مشارکت توام حمایت شده (Supported Joint Engagement) می باشد. در این فرآیند که از این پس آن را به اختصار SJE می نامیم، مراقب و کودک مشغول یک فعالیت مشترک هستند، آن چنان که والد بر فعالیت کودک اثر می گذارد، ولی کودک به طور مشخص به فرد بالغ توجه نشان نمی دهد، هرچند این فعالیتی دو طرفه است.

مطالعات قبلی این گروه تحقیقاتی نشان داده است که SJE خود به دو دسته قابل تقسیم است: مشارکت توأم حمایت شده سطح بالا ( Higher Order Supported Joint Engagement یا HSJE) وقتی رخ می دهد که بازی کودک تحت تأثیر مراقب است و کودک با مراقب خود بده بستان دارد (مثلا از طریق نوبت گیری یا تقلید) و البته این بده بستان شامل تماس چشمی نمی گردد. در مشارکت توأم حمایت شده سطح پایین (Lower Order Supported Joint Engagement یا LSJE) مراقب بر بازی کودک اثر می گذارد، ولی کودک به طور واضح با مراقب بده بستان ندارد و تماس چشمی نیز برقرار نمی کند. این پدیده ها در مقابل مشارکت با شیء (Object Engagement یا OE) است که طی آن کودک با شیء بازی می کند و مراقب بر رفتار بازی وی اثری ندارد.

مفهوم دیگری که در مطالعات قبلی این گروه عرضه شده است، سخن گفتن تعقیبی است. سخن گفتن تعقیبی (Follow-in Utterance یا به طور اختصار FIU) یعنی این که سخن گفتن مراقب در حین بازی با کودک به طور معنایی به موضوع مورد توجه کودک مرتبط باشد. FIU خود شامل دو دسته می شود. گاه مراقب در سخنان خود به کودک چیزی جدید را برای انجام دادن پیشنهاد می کند (Follow-in Directive یا FIU-D) و دیگری هنگامی است که مراقب در حین بازی کودک، دربارۀ کاری که وی با اسباب بازی هایش انجام می دهد صحبت می کند (Follow- in Comments یا FIU-C). این هر دو در مقابل شرایطی است که مراقب در حین بازی کودک صحبت هایی غیر مرتبط با موضوع مورد توجه کودک انجام می دهد (Caregiver Focoused Utterance یا CFU).

مطالعات قبلی این گروه که بر ارتباطات طولانی مدت این پدیده ها متمرکز بود، نشان داد که HSJE با ارتباط اجتماعی مرتبط است و همچنین هنگامی که با FIU همراه گردد، در درازمدت با زبان بیانی نیز ارتباط دارد.
در مطالعات جدیدتر ، این گروه بر ارتباط ترتیبی این پدیده ها متمرکز شده اند. ارتباط ترتیبی (Sequential) یعنی این که بروز یک اتفاق، چقدر احتمال بروز لحظه ای یک اتفاق دیگر را تغییر می دهد. این ارتباط همچنین نشان می دهد که یک پدیده تا چه حد با یک ترتیب مورد انتظار رخ می دهد (در مقابل رخ داد بر اساس شانس).
مطالعه ای قبلی از این گروه نشان داده که بازی کودک با اسباب بازی در یک کودک مبتلا به اوتیسم بیشتر ممکن است باعث القای FIU گردد.

همچنین معلوم شد که FIU بیش از CFU ممکن است موجب القای بازی عملکردی گردد و این امر دربارۀ کودکان مبتلا به اوتیسم بیشتر از کودکان بهنجار مصداق داشت. همچنین FIU-D بیشتر از FIU-C ممکن است که موجب القای بازی عملکردی در کودک شود.

مطالعه حاضر نیز بر ارتباط ترتیبی بین SJE و FIU صحه گذاشت و نشان داد که این ارتباط در کودکان اوتیسم بیش از کودکان بهنجار است. این امر به نظر مؤلفین، حاکی از آن است که ارتباط این دو پدیده در اوتیسم دوطرفه و در کودکان بهنجار یک طرفه است، چنان که در کودکان بهنجار، تنها FIU است که باعث القای SJE می گردد ولی در اوتیسم این ارتباط دوسویه است. دلیل این امر به اظهار مؤلفین آن است که خصوصیات اوتیسم باعث شکل دهی مجدد نحوۀ تعامل مراقبین با کودک می شود، یعنی آن ها یاد می گیرند که FIU را به طور تنگاتنگ با لحظات مشارکت توأم با کودک خود، همزمان کنند.

نتیجۀ دیگر این مطالعه آن است که FIU نسبت به CFU بیشتر منجر به تسهیل HSJE می گردد و نیز FIU-D بیشتر از FIU-C می تواند موجب برانگیختن HSJE گردد. تفاوتی بین HSJE و LSJE در زمینه برانگیزش FIU و یا میزان برانگیختن آن ها توسط FIU وجود نداشت.
هرچند این یافته ها توصیفی هستند و ارتباط علی- معلولی را نشان نمی دهند، می توانند نشان دهندۀ آن باشند که در برنامه های مداخلات زودرس، برای تقویت استفادۀ مراقبین از FIU، تمرکز بر مشارکت توام لازم است. (جهت دریافت فایل اصلی مقاله، اینجا را کلیک نمائید).

منبع: آقای دکتر حسن شاهرخی / فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان

برچسب ها