غربالگری اوتیسم در شیرخواران توسط والدین:
پیش بینی خطر اختلال طیف اوتیسم بر اساس گزارش رفتار مشاهده شده توسط والدین در سنین ۶ تا ۲۴ ماهگی
اختلالات طیف اوتیسم در بسیاری از موارد تا ۴ سالگی یا حتی سنین بالاتر تشخیص داده نمی شوند، اما والدین غالباً گزارش می کنند که آنها قبل از ۲ سالگی فرزندشان در مورد تکامل وی نگرانی هایی داشته اند. تشخیص علائم اولیه در کودکان مبتلا به اوتیسم مهم است از این جهت که: دسترسی به موقع آنها به خدمات مورد نیاز را تسهیل می کند و این خدمات بالقوه میتواند پیامدهای عملکردی را در این کودکان بهبود بخشند. یکی از روشهای کسب اطلاعات دربارۀ تکامل اولیۀ کودک آن است که اطلاعات توسط پرسشنامه یا مصاحبه از والدین اخذ گردد. این ابزارها در بدست آوردن اطلاعات دربارۀ شماهای رفتاری کمک می کنند تا بدین طریق تشخیص زودرس اختلالات تکاملی ممکن گردد.
والدین اطلاعات منحصر بفرد ارزشمندی را ارائه میدهند که بر اساس مشاهدۀ رفتار معمول کودک در بافتارهای مختلف است، مطالعات مختلف نشان داده اند که گزارش والدین همبستگی زیادی با تشخیص های تکاملی بعدی دارند.
هدف این مطالعه آن است که توانایی ابزاری به نام غربالگری اوتیسم در شیرخواران توسط والدین (APSI) را در زمینۀ تشخیص اختلالات طیف اوتیسم در یک کوهورت شامل کودکان در معرض خطر اوتیسم بررسی کند. آیتم های APSI بر اساس رفتارهایی که توسط مقیاس مشاهده ای اوتیسم در شیرخواران (ASOI) سنجیده می شوند، انتخاب گردیده اند. وفق دادن آیتم های APSI با یک پرسشنامۀ والدینی، کار بست پذیری آن را به صحنه جامعه (جایی که در آنجا مشاهده گران آموزش دیده براحتی در دسترس نیستند)، گسترش می دهد. بنابراین APSI میتواند به تکمیل روشهای فعلی غربالگری بیانجامد، بخصوص با توجه به اینکه در کودکان زیر ۱۸ ماه قابل انجام است و بطور خاص برای شیرخواران پرخطر مناسب است.
در این مطالعه،APSI توسط دو گروه از والدین تکمیل گردید: گروه اول آنهایی که حداقل یک کودک بزرگتر مبتلا به اوتیسم داشتند (گروه پر خطر) و گروه دوم آنهایی که سابقۀ خانوادگی اختلال طیف اوتیسم نداشتند (گروه کم خطر). مراقب اصلی کودک APSI را در ۶، ۹، ۱۲، ۱۵، ۱۸ و ۲۴ ماهگی کودک تکمیل میکرد. برای این شیرخواران در ۳۶ ماهگی یک فرآیند تشخیصی برای اختلالات طیف اوتیسم انجام شد.
هدف این مطالعه آن بود که معین کند که آیا APSI میتواند بین سه گروه ذیل افتراق قائل شود: شیرخواران پرخطری که بعداً مبتلا به اوتیسم تشخیص داده شدند، شیرخواران پرخطر دیگر و شیرخواران کم خطر. همچنین این مطالعه قصد داشت که توانایی پیشگویی و حساسیت و ویژگی این ابزار را معین کند.
نتایج این مطالعه نشان داد که APSI میتواند حتی در ۶ ماهگی بین شیرخواران پرخطر که بعداً مبتلا به اوتیسم تشخیص داده شدند و آنها که از نظر اوتیسم منفی بودند، افتراق دهد. تشخیص اولیۀ همشیرهای پرخطری که بعداً مبتلا به اوتیسم تشخیص داده شدند، بر اساس این آیتم ها بود: رفتار حسی، تقلید، پاسخ به تغییر در هیجانهای چهره، بده بستان در تعامل و اشتراک علایق با دیگران.
حساسیت این ابزار بین ۰/۵۸ تا ۰/۶۷ و ویژگی آن بین ۰/۷۲ تا ۰/۸۷ بود. این حساسیت و ویژگی در حد متوسط است ولی با حساسیت و ویژگی سایر ابزارهایی که مورد استفاده است، قابل مقایسه است (مثلا M-CHAT-R/F حساسیتی معادل ۰/۷۳ و ویژگی معادل ۰/۸۹ دارد). همچنین ارزش پیشگویی مثبت و منفی آن قابل مقایسه با ITC است: ارزش پیشگویی کنندگی مثبت آن در پایینترین سن (۶ تا ۸ ماهگی) ، ۰/۴۳ و در بالاترین سن (۲۱ تا ۲۴ ماهگی)، ۰/۷۹ است. ارزش پیشگویی کنندکی منفی آن هم بر اساس سن ارزیابی، بین ۰/۸۷ تا ۰/۹۹ متغیر است.
با این وصف،APSI نقاط قوت منحصر بفردی دارد: مثلا M-CHAT/R برای سنین ۱۸ تا ۳۰ ماهگی قابل اجرا است و در اکثر موارد نیازمند یک مصاحبۀ پیگیری است که باید توسط بالینگر هدایت گردد .APSI امّا از ۶ ماهگی قابل اجرا است و نیازمند کمک بالینگر نیست.
یافته های موجود نشان میدهند که مشکلات تعامل اجتماعی در اوتیسم ممکن است تا ۱۲ ماهگی مشخص نباشند. نماهای مقدماتی اوتیسم مثل جهت گیری بینایی و فرآوری چهره تا ۸-۶ ماهگی توسط الکتروانسفالوگرافی و روش ردیابی چشم (Eye Tracking) قابل مشاهده است، اما این روشهای مبتنی بر تکنولوژی، گرانقیمت و وقت گیر هستند. هرچند روش ردیابی چشم ممکن است نهایتاً برای اجرا در محیط های بالینی سازگار شود، اما بهر حال برای اجرای آن مهارت بالینی و وسایل تخصصی مورد نیاز است. یافته های APSI نشان میدهند که والدین همشیر های پرخطر، در همان حد وسایل مبتنی بر فن آوری قادر به کشف علائم زودرس هستند و احتمالا اختلافات تکاملی را قبل از مشاهدات آزمایشگاهی یا بالینی نشان می دهند.
محدودیت های این مطالعه شامل موارد زیر هستند: اول اینکه یافته ها بر اساس گزارش مراقب اصلی بوده که اکثریت قابل ملاحظۀ آنان مادران بودند، ممکن است که اتکا به گزارش پاسخ دهنده های دیگر تفاوتهایی را در پاسخ ها موجب گردد. دوّم این که تنها کودکانی در مطالعه گنجانده شدند که APSI برای آنها تکمیل شده بود و این احتمال وجود دارد که آنانی که تصمیم به مشارکت گرفته اند با آنانی که مشارکت نکرده اند، متفاوت باشند.
نهایتاً این که والدین در هر ویزیت دربارۀ عملکرد کودکانشان بازخورد دریافت می کردند و این بازخوردها احتمالا بر نحوۀ نمره دهی APSI بعدی اثر می گذاشته. بنابراین درجه بندی که در این مطالعه توسط والدین انجام شد ممکن است از تکمیل APSI بعنوان عنوان جزئی از غربالگری در ویزیت های معمول متفاوت باشد. همچنین ممکن است در شیرخوارانی که به دلیل دیگری جز سابقۀ خانوادگی در معرض خطر اوتیسم هستند، نتایج متفاوت باشد.
مزیت های این مطالعه شامل این موارد بودند: حجم نمونه ای بالا از کودکان در معرض خطر اوتیسم (شامل ۶۶ کودک که در نهایت برایشان تشخیص اختلال طیف اوتیسم داده شد) و اینکه پیامدها در تمام نمونه ها در دسترس بود. در مطالعات بعدی لازم است که اعتبار APSI در نمونه های پرخطر دیگر و نیز در نمونه های کم خطر مورد بررسی قرار گیرد تا قابلیت تعمیم آن معلوم گردد. در مجموع هرچند مطالعات بیشتری در این زمینه لازم است، این مطالعه، امیدواریهایی را دربارۀ شکل گیری ابزاری ساده و کم خرج برای غربالگری اوتیسم بر اساس گزارش والدین ایجاد کرده است.
جهت دریافت فایل اصلی مقاله، اینجا را کلیک نمائید.
ترجمه و تلخیص از : آقای دکتر حسن شاهرخی / فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان