آموزش و توانمند سازی والدین
مشاهدات روزمره و پژوهش های انجام شده نشان می دهند که والدین کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم میزان استرس بالایی را تجربه می کنند. منابع این استرس ها می تواند مربوط به کودک، والد یا جامعه باشد. آنچه مربوط به کودک است شامل مشکلات رفتاری و ارتباطی کودک، نگرانی مادران درباره دوام و ثبات شرایط کودک، نگرانی درباره آینده و عملکرد آتی کودک می باشد. پذیرش جامعه و حتی سایر اعضای فامیل و خانواده نسبت به رفتارهای کودک، حمایت های اجتماعی کم، مشکلات مالی، انزوا، کمبود آگاهی والدین درباره چگونگی پیشرفت کودک و نحوه رفتار با وی نیز از جمله منابع دیگر استرس بر والدین هستند.
استرس بالا در والدین آنها را به سمت استفاده بیشتر از روش های انعطاف ناپذیر، تهدیدآمیز و پرخاشگرانه برای کنترل رفتار کودکانشان سوق می دهد. چنین گرایشی خود موجب تاثیرات منفی بر ارتباط و رشد کودک می شود و رفتارهای مخرب را تشدید می کند.
از سوی دیگر باید توجه داشت که امکانات و منابع درمانی برای کمک به کودکان اوتیسم و خانواده های آنان محدود است و این امر بر لزوم دخیل کردن جدی خانواده ها در فرآیند درمان کودکانشان دلالت دارد. فرآیندهای توانبخشی باید توانمندسازی والدین را به عنوان بخشی اساسی از مداخله در نظر داشته باشند تا بتوانند از انرژی والدین برای پیشبرد عملکرد کودکان استفاده کنند و از پیامدهای منفی این اختلال جلوگیری کنند.
پژوهش های مختلف نشان داده اند که مشارکت والدین در روند درمان تاثیر به سزایی بر بهبود کودک و سلامت روان والدین دارد. برنامه های متمرکز بر آموزش والدین، دانش و مهارت های ضروری را برای بهبود کیفیت تعامل کودک-والد فراهم می آورد. این برنامه ها به والدین کمک می کنند تا مشکلات و نیز توانمندی های کودک خود را درک کرده و آنها را در جهت پیشبرد کودک هدایت کنند. همچنین این برنامه ها از طریق فراهم آوردن اطلاعات مناسب درباره شرایط کودک و نحوه رفتار مناسب با وی، سازوکارهای سازگاری والدین را بهبود می بخشند.
با توجه به اثرات مفید مشارکت والدین در روند درمان این کودکان٬ مرکز اوتیسم دانشگاه علوم پزشکی تبریز برنامه جامعی را برای آموزش والدین طراحی کرده است تا در جهت توانمندسازی والدین و ارتقای عملکرد آنها به عنوان جزیی اساسی از تیم درمان گام موثری بردارد. در طراحی این برنامه تلاش شده است تا نیازهای اطلاعاتی و نیز عاطفی خانواده ها تا حد ممکن مورد توجه قرار گیرد. برنامه توسط اعضای تیم درمان و نیز با همکاری همکاران دیگری از خارج از سیستم رسمی مرکز٬ انجام می شود. در برگزاری این جلسات تاکید اساسی بر ایجاد حداکثر انگیزش در والدین برای مشارکت در بحث ها می باشد. در پایان جلسات مواد کتبی (شامل خلاصه ای از مطالب مطرح شده) در اختیار والدین قرار می گیرد. ارزیابی محتوای جلسات و نحوه ارائه مطالب در پایان جلسات صورت می گیرد و فیلم هایی از جلسات تهیه می گردد. قرار است این فیلم ها و سایر مستندات در نهایت توسط پانل متخصصین مرکز مورد بررسی قرار گیرد تا با رفع نقاط ضعف٬ بسته ی آموزشی نهایی تهیه و اثر بخشی آن مورد مطالعه قرار گیرد.