برنامه ریزی حرکتی و پردازش حسی
برنامه ریزی حرکتی، توانایی تجسم چگونگی انجام کارها و توالی حرکتی مورد نیاز و مناسب برای انجام آن ها می باشد. حتی کوچکترین کارها هم برای کودکی که در تخمین فاصله ها و نیروی لازم برای انجام کارها مشکل دارند، چالش بزرگی هستند. با اینکه برنامه ریزی حرکتی، یک فعالیت حسی نمی باشند، اما اجرای درست و مطلوب برنامه های حرکتی، نیازمند اطلاعات حسی می باشد.
اگر کودک نتواند اطلاعات را به درستی پردازش کند، مغز نمی تواند تصویری درونی از بدن او ایجاد کند. این امر نیازمند دادن اطلاعات مناسب به عضلات در مورد اینکه کجا هستند و چه کاری باید انجام دهند می باشد. بدون اطلاعات صحیح حسی، برنامه ریزی حرکتی با مجموعه ای از اطلاعات خام و ساده نمی تواند شکل بگیرد. به همین دلیل بسیاری از کودکانی که اختلال پردازش حسی دارند در برنامه ریزی و توالی حرکتی دچار مشکل می باشند. چنین کودکانی:
- گام های مربوط به فعالیت ها را به شیوه ای نادرست طی می کنند.
- مراحل فعالیت ها را فراموش می کنند.
- کارها را وارونه، یا بسیار شدید و یا بسیار سست انجام می دهند.
- فعالیت هایشان از هم گسیخته است.
- کارهایی که انجام می دهند با درخواستی که از آنها شده است، مطابقت ندارد.
هر کار شامل مراحل مختلفی می باشد و هر مرحله نیز شامل گام های متعدی است. وقتی کودکی نتواند کاری را انجام دهد، باید با توجه به مراحل آن فعالیت، مشخص کرد که کودک در کدام مرحله مشکل داشته و علت مشکل موجود چه می باشد، تا برای اهداف درمانی روی آن مشکلات تمرکز گردد. می توان برای آموزش کودک از مراحل کارهای ضروری، تصاویری تهیه گردد و روی دیوار اتاق کودک چسبانده شود تا کودک با دیدن آن مراحل را انجام دهد.
برای آموزش مراحل انجام فعالیت، ابتدا فعالیت را انجام داده اما اجازه دهید مرحلۀ آخر آن را کودک انجام دهد. در جلسه بعد اجازه دهید کودک دو مرحلۀ آخر را انجام دهد و به تدریج همین روند را ادامه دهید. به این صورت کودک همواره با تجربه اتمام موفقیت آمیز فعالیت روبرو شده و برای یادگیری آن تشویق می شود. در ادامه مراحل انجام چندین فعالیت ضروری همراه با تصویر آورده شده است.
منبع
یکپارچگی حسی، اختلالات آن و راهکارهای درمانی، راهنمای عملی برای درمانگران و والدین/ تالیف دکتر مهدی علیزاده زارعی و شیرین ملکی